Бүс нутгийн хамтын ажиллагаа, эдийн засаг, худалдаа, хөрөнгө оруулалтын чуулга уулзалт ӨМӨЗО-ны Улаанцав хотод яг одоо эхэлж байна. Энэхүү чуулга уулзалтын өмнө ӨМОЗО-ны Хөгжил шинэтгэлийн хорооны дарга Гүн Мин Жүн, Үндэсний хөгжлийн газрын дарга Б.Баярсайхан нар монголын хэвлэл мэдээллийн төлөөлөгчдөд мэдээлэл хийж сонирхсон асуултад хариуллаа.

ӨМОЗО-ны Хөгжил шинэтгэлийн хорооны Дарга Гүн Мин Жүн мэдээллийн эхэнд, Өвөр Монгол, Монгол Улсын эдийн засаг, худалдаа, хөрөнгө оруулалтын хамтын ажиллагааны хамгийн сүүлийн үеийн мэдээллийг танилцууляа. Нэгдүгээрт, хоёр талын эдийн засаг, худалдаа өргөжиж байна. 2018 онд Өвөр Монголын Монгол Улстай хийсэн  худалдааны хэмжээ 4.96 тэрбум ам.долларт хүрч, 27.4%-аар өссөн. Манай бүс нутгийн худалдааны хэмжээ Хятад Монголтой хийсэн худалдааны 62.1%-ийг эзэлж байна. Энэ оны эхний 7-н сарын байдлаар 3.06 тэрбум ам.долларт хүрч, 12.5%-аар өссөн.

Монгол Улс дахь хөрөнгө оруулалт тогтмол өсөж байна. 2019 оны 6-р сарын байдлаар Өвөр Монгол нь Монгол Улсын 226 төсөлд хөрөнгө оруулсан бөгөөд Хятад улс 19.52 тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулахаар хэлэлцээр хийсэн. Мөн техникийн хамтын ажиллагаа тасралтгүй гүнзгийрч байна. Хятад, Монголын ашигт малтмалын нөөцийг иж бүрэн ашиглах, анагаах ухааны технологийн судалгаа, боловсруулалт, цөлжилтийг бууруулах судалгаа, түүнчлэн үйлдвэрлэлийн инкубатор, хамтарсан лаборатори, технологи дамжуулах төвийн төслүүд идэвхтэй дэмжигдэж байна. Үүнээс гадна амтын ажиллагааны механизмууд үргэлжлэн шинэчлэгдсээр байна. Талууд байнгын зөвлөлдөх ажлын хэсгийн үүрэг болон зөвлөлдөх уулзалтын янз бүрийн тусгай механизмуудыг идэвхтэй гүйцэтгэж, хоёр талын прагматик хамтын ажиллагааг зохицуулан дэмжиж, томоохон төслүүдийн бүтээн байгуулалтад эерэг ахиц дэвшлийг авчирч, Эрээн-Замын Үүдийн эдийн засгийн хамтын ажиллагааны бүс байгуулах ажлыг эрчимтэй дэмжиж ирлээ гэв.

Мөн тэрээр Эдийн засаг, худалдаа, хөрөнгө оруулалтыг дэмжих үйл ажиллагаа нь Хятад, Монголын Экспо-ийн нэг чухал хэсэг бөгөөд өмнөх хоёр удаагийн Экспо-гоор хоёр удаа зохион байгуулагдсан бөгөөд бодлогын орчныг сурталчлах, хөгжлийн тэргүүлэх чиглэлийг сурталчлах, томоохон төслүүдийг холбож өгөхөд чухал үүрэг гүйцэтгэж байна. Энэ удаагийн “Бүс нутгийн хамтын ажиллагаа, эдийн засаг, худалдаа, хөрөнгө оруулалтын чуулга уулзалт”-ын гол сэдэв нь “Нэг бүс, Нэг замын боломжийг хуваалцах, хамтын ажиллагааны хөгжлийг эрэлхийлж, хамтдаа ялах”, бүс нутгийн хамтын ажиллагаа, хөгжилд чиглэсэн бодлогын орчныг сурталчлах, хөгжлийн гол чиглэлийг сурталчлах, хамтын ажиллагааны төслийг сурталчлахад оршино. Хятад, Монголын гүйцэтгэгч компаниуд ногоон орчин, орчин үеийн мал аж ахуй, орчин үеийн эрчим хүчний эдийн засаг, том өгөгдлийг ашиглах болон боомтын эдийн засгийн хамтын ажиллагааны хөгжлийн чиглэлийн гол сурталчилгааг нягт хамтран ажиллаж зохион байгуулж байна. Үүний зэрэгцээ нийт 41 тэрбум юанийн хөрөнгө оруулалттай 53 гол хамтын ажиллагааны гэрээ байгуулах төслийг эхлүүлэх, нийт 59.9 тэрбум юанийн хөрөнгө оруулалттай 63 хэлэлцээрийн төслийг эхлүүлэх болно. Энэ удаагийн сурталчилгаанд Хятад, Монгол, Орос, Япон зэрэг улсын 650 гаруй зочид, төлөөлөгч, бизнес эрхлэгчид, хэвлэл мэдээлэл оролцож байна хэмээн мэдээллээ.

          Үндэсний хөгжлийн газрын дарга Б.Баярсайхан, Монгол Улс, БНХАУ хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 70 жил, “Монгол Улс, БНХАУ-ын найрсаг харилцаа, хамтын ажиллагааны гэрээ” байгуулагдсаны 25 жилийн ойн хүрээнд “Монгол-Хятадын ЭКСПО” арга хэмжээг хоёр тал гурав дахь удаагаа амжилттай зохион байгуулж байна. Энэ удаагийн арга хэмжээний хувьд “Зүүн хойд Азийн бүс нутгийн хамтын ажиллагааг дэмжицгээе” уриан дор “Хөрөнгө оруулалтын төсөл танилцуулах”, “Хурал, форум”, “Үзэсгэлэн худалдаа”, “Соёлын солилцоо” зэрэг чиглэлээр 20 гаруй салбар арга хэмжээг зохион байгуулж байна.

“Монгол Улс, БНХАУ-ын хооронд иж бүрэн стратегийн түншлэлийн харилцаа хөгжүүлэх тухай хамтарсан тунхаглал”-д хоёр орны худалдаа, эдийн засгийн хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлж, худалдааны хэмжээг жилээс жилд нэмэгдүүлэх, 2020 он гэхэд 10 тэрбум долларт хүргэх зорилтыг дэвшүүлсэн билээ. Иймд дээрх зорилтод хүргэх үүднээс хоёр тал онцгой анхаарч, гурав дахь удаагийн Монгол-Хятадын Экспогийн “Хөрөнгө оруулалтын төсөл танилцуулах” хэсгийн үндсэн томоохон арга хэмжээ болох “Бүс нутгийн хамтын ажиллагаа, эдийн засаг, худалдаа, хөрөнгө оруулалтын чуулга уулзалт”- д 600 гаруй зочид төлөөлөгчдийг оролцуулж байна.

Энэхүү арга хэмжээгээр гадаад, дотоодын зочид төлөөлөгч, хөрөнгө оруулагч, бизнес эрхлэгчдэд Монгол Улс, БНХАУ-ын ӨМӨЗО-ы хөрөнгө оруулалтын нэн таатай орчныг сурталчилж, гол тэргүүлэх хөрөнгө оруулалтын төслүүдийг танилцуулан, Монгол Улс, БНХАУ-ын ӨМӨЗО дахь хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэхийг зорьж байна. Энэхүү хурлаар Монгол Улсаас засгийн газрын томоохон 15 төсөл хөтөлбөрүүдийг хөрөнгө оруулагчдад танилцуулахаас гадна Монгол Улсын 43 гаруй байгууллагын төлөөлөл өөрийн 56 гаруй төслийг БНХАУ-ын болон бусад улсуудын бизнес эрхлэгчид, хөрөнгө оруулагчдад танилцуулж, хамтран ажиллах, хөрөнгө оруулалт татах, худалдааны түншээ олох зорилгоор хүрэлцэн ирээд байна Үүнээс ХАА, малын гаралтай бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэл, хүнсний үйлдвэрлэлийн 24, тоног төхөөрөмж үйлдвэрлэлийн 3, барилгын материал үйлдвэрлэлийн 5, аялал жуулчлалын 3, хөнгөн үйлдвэрийн 9, уул уурхайн 1, мэдээллийн технологийн 2, усан цахилгаан станцын 1, нийгмийн үйлчилгээний салбарын 6, стратегийн хөгжиж буй салбарын 2 төсөл байна. Иймд БНХАУ-ын аж ахуйн нэгж, байгууллагууд манай төсөл танилцуулах байгууллагуудтай холбогдож, цаашдын хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлнэ хэмээн найдаж байна.

Энэ удаагийн хурлаар “Хөгжлийн зам” хөтөлбөр болон “Бүс ба Зам” санаачилгыг уялдуулан хэрэгжүүлэх ажилд түлхэц үзүүлэх, бүх талаар нээлттэй хамтран ажиллах стратегийг хэрэгжүүлэх, хамтдаа зөвшилцөж, хамтдаа үр ашгийг хүртэж, хамтдаа бүтээн байгуулж, хөгжлийн шинэ хөдөлгөх хүчийг бий болгох зорилтын хүрээнд бүс нутгийн болон орон нутгийн, хувийн хэвшил хоорондын байгууллага, аж ахуйн нэгжүүдийн 50 гаруй хамтын ажиллагааны гэрээ, санамж бичгүүдэд гарын үсэг зурна. Энэ үйл ажиллагаа нь худалдаа, хөрөнгө оруулалт, түншлэлийн хамтын ажиллагааг бүс нутгийн хэмжээнд дахин нэг шатаар ахиулах болно хэмээн үзэж байна. Тухайлбал, Бүс нутгийн хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх зорилгоор “Хөгжлийн зам” болон “Бүс ба Зам” санаачилгыг уялдуулах тухай Монгол Улсын Засгийн газар, БНХАУ-ын Засгийн газар хооронд 2017 онд байгуулсан харилцан ойлголцлын санамж бичгийг хэрэгжүүлэх төлөвлөгөөнд тусгагдсан “Замын Үүд - Эрээний эдийн засгийн хамтын ажиллагааны бүс”-ийн ерөнхий төлөвлөгөө гаргах, инженерийн дэд бүтцийг байгуулах, салаа төмөр зам оруулах зураг төсвийг боловсруулж, бүтээн байгуулалтын ажлыг эхлүүлэх, харилцан ашигтай хамтран ажиллах зорилгоор Монгол Улсын “УБЗ Групп” нь “Өвөр Монголын Гадаад Худалдааг Хөгжүүлэх” ХХК-тай Хамтын ажиллагааны санамж бичигт гарын үсэг зурна. Энэ төсөл нь хоёр улсын хөгжлийн стратегийг уялдуулан  хэрэгжүүлэх зорилтын хүрээн дэх тодорхой төсөл, цаашид бүс нутаг болон Монгол Улсын дэд бүтэц, хилийн боомтын хөгжилд жинтэй хувь нэмэр оруулна хэмээн үзэж байна гэлээ.

Мэдээллийн дараа хэвлэлийн хуралд оролцогч талууд монголын хэвлэл мэдээллийн байгууллагын төлөөлөгчдийн асуултад хариулт өглөө.

Өдрийн сонин Сэтгүүлч Я.Баярбаатар: Монгол Улс болон  Өвөр Монголын эдийн засаг, хөрөнгө оруулалтын хамтын ажиллагааны өнөөгийн нөхцөл байдлын талаар илүү тодорхой мэдээлэл өгөхгүй юу?

ӨМОЗО-ны Хөгжил шинэтгэлийн хорооны Дарга Гүн Мин Жүн:  2014 онд Ерөнхийлөгч Ши Жинь Пин Монгол Улсад түүхэн айлчлал хийж, хоёр тал иж бүрэн стратегийн түншлэлийн харилцаа тогтоосон. Сүүлийн таван жилийн хугацаанд хоёр улсын төрийн тэргүүнүүд хэд хэдэн чухал уулзалтуудыг хийж, чухал зөвшилцөлд хүрч, улс төрийн харилцан итгэлцэл улам гүнзгийрч байна.

2019 он бол Хятад, Монгол Улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 70 жилийн ой болж хоёр улсын хамтын ажиллагааны хөгжил шинэ шатанд гарч, түүхэн шинэ эхлэл тавигдаж байна. Энэ оны 6-р сард хоёр улсын засгийн газар Эрээн хот-Замын Үүдийн эдийн засгийн хамтын ажиллагааны бүсийг байгуулах гэрээнд албан ёсоор гарын үсэг зурсан. Энэ бол Хятад, Монголын анхны эдийн засгийн хамтын ажиллагааны бүс бөгөөд “Нэг бүс, Нэг зам” санаачилга болон Монгол Улсын “Хөгжлийн зам” стратегийн бодлогыг холбосон чухал алхмуудын нэг болж Өвөр Монгол, Монгол Улсын хөгжлийн төлөвлөгөөгөө, хамтын ажиллагааг хөгжлийн бодит суурь болгон хувиргаж байна. Дэд бүтцийн харилцан холболт нь хоёр орны хамтын ажиллагаа, хөгжлийн чухал баталгаа болдог бөгөөд Өвөр Монгол орон барилгын ажлыг улам нэмэгдүүлж, тээврийн байгууламж, гаалийн бүрдүүлэлт, эрчим хүчний хүртээмжийг нэмэгдүүлэхэд үр дүнтэй дэмжлэг үзүүлэх болно. Үүний зэрэгцээ бид Хятад, Монголын Засгийн газар хоорондын эдийн засаг, худалдаа, технологийн хамтарсан хороо, ашигт малтмал, эрчим хүчний харилцан уялдаатай хамтын ажиллагааны хороо, Хятад-Монголын Экспо зэрэг байгууллагуудыг бүтцийг ашиглан эрчимжүүлж, хоёр талын худалдааны цар хүрээг өргөжүүлэх, ашигт малтмалын нөөцийг хөгжүүлэх, хот суурин газрын шинэчлэлт, хүмүүнлэгийн чиглэлээр хамтрах болон тус Экспогоор гарын үсэг зурсан хамтын ажиллагааны томоохон төслүүдийн хэрэгжилтийг хангахтай холбогдуулан Монгол Улстай бүх талаар хамтран ажиллаж, 2020 онд хоёр улсын худалдааны хэмжээг 10 тэрбум ам.долларт хүргэхэд Өвөр Монголын хувь нэмрийг оруулах болно.

UBS телевизийн сэтгүүлч Х.Жавзмаа: Энэ жил бол Хятад-Монгол Улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 70 жилийн ой, хоёр улсын ирээдүй болон хамтын ажиллагааны хөгжлийн чиглэлийг та хэрхэн харж байна вэ? Хоёр улсын худалдаа, хөрөнгө оруулалтыг өргөжүүлэхийн тулд талууд ямар арга хэмжээ авах ёстой вэ?

    Үндэсний хөгжлийн газрын дарга Б. Баярсайхан : Энэ оны эхний хагаст манай улсын эдийн засгийн өсөлтийн хурд 7.3% -д хүрч, жилээс жилд 30% -иар өсөлттэй байна. Үүний зэрэгцээ, гадаад худалдаа өнгөрсөн оны мөн үеэс 7.8% -аар өсч, Хятад, Монгол Улсын хооронд хийсэн худалдааны хэмжээ 4.4 тэрбум ам.долларт хүрч (энэ дундаас экспортын хэмжээ 3.5 тэрбум ам.доллар, импортын хэмжээ 921 сая ам.доллар, экспортын 90.4%, импортын 31.8%-ийг) нэмэгдэн Хятад, Монголын нийт худалдааны 60% -ийг эзэлж байна. 1990 оноос 2019 оны эхний хагас жилд манай улсад бүртгэлтэй гадаадын хөрөнгө оруулалттай аж ахуйн нэгжийн тоо 14,000 орчим байсан бөгөөд үүний 50% нь Хятад улсаас орж ирсэн байна. Энэ хугацаанд БНХАУ-ын шууд хөрөнгө оруулалт 5.1 тэрбум ам.долларт хүрч, нийт гадаадын хөрөнгө оруулалтын 20.1%-ийг эзэлж, хөрөнгө оруулалтын хэмжээгээр 112 орны эхний байранд орсон байна. Эндээс харахад хоёр орны худалдаа, хөрөнгө оруулалтын хамтын ажиллагаа өргөжиж байгааг бид харж байна, хоёр улсын иж бүрэн стратегийн түншлэлийн тунхаг бичигт заасан зорилтууд хэрэгжинэ гэдэгт итгэлтэй байна. Бид хоёр орны солилцоо, хамтын ажиллагааг нарийвчлан гүнзгийрүүлж, эхлээд эдийн засаг, худалдаа, хөрөнгө оруулалтын хамтын ажиллагааг сайжруулж, хөгжиж буй салбаруудаа тодруулна.

          Үүний тулд бид худалдааны бүтцийг сайжруулж, нэмүү өртөг шингэсэн үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх, гаалийн бүрдүүлэлтийн чадварыг сайжруулах, уул уурхай, хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүний худалдааг өргөжүүлэх шаардлагатай байна. Мэдээжийн хэрэг, энэ асуудлыг шийдэх нь хоёр талын хамтын хүчин чармайлт, хамтын ажиллагааны механизм шаардагдана. Миний үзэж байгаагаар Хятад улсын "Нэг бүс, нэг зам" санаачилга үүнд чухал үүрэг гүйцэтгэнэ гэж бодож байна. Хоёр орны эдийн засаг, нийгмийн хөгжлийн бүхий л салбарт цаашдын хамтын ажиллагаа улам гүнзгийрч, бид “Мөнхийн хөршүүд” байж , Хятадын хөгжлийн ололт амжилт манай улсын хөгжилд эерэг үүрэг гүйцэтгэнэ гэдэгт бид итгэж байна.

Засгийн газрын мэдээ сонины сэтгүүлч Г.Байгаль: Ноён Гүн Мин Жүн, “Хөрөнгө оруулалт, худалдааг дэмжих” нь Хятад, Монголын Экспогийн  нэг чухал үйл ажиллагаа гэдгийг бид мэднэ, өмнөх хоёр удаагийн Экспотой харьцуулахад таны бодлоор энэ удаагийн экспо юугаараа онцлог болж байна вэ?

          ӨМОЗО-ны Хөгжил шинэтгэлийн хорооны Дарга Гүн Мин Жүн: Хятад, Монголын экспо хоёр удаа амжилттай болж өндөрлөсөн, “Хөрөнгө оруулалт, худалдааг дэмжих” нь Экспо дахь чухал үйл ажиллагааны нэг бөгөөд Хятад, Монголын эдийн засаг, худалдааны хөрөнгө оруулалтын сэдэвтэй нягт уялдаатай тул хөгжлийн хамгийн сүүлийн үеийн бодлого, хөгжлийн орчин, хамтын ажиллагааны гол төслүүдийг дэлгэрэнгүй танилцуулдаг, иймд Экспо-д оролцсон зочид төлөөлөгчид, бизнесийн салбарын хөрөнгө оруулалтын байгууллагууд ихээхэн анхаарал тавьж, идэвхтэй оролцон сайн үр дүнд хүрсээр байна. Энэ удаагийн хөрөнгө оруулалт, худалдааны чуулга уулзалтын тухайд хоёр онцлогтой байгаа.

          Эхнийх нь нээлттэй байдал. Энэ удаагийн чуулга уулзалт нь "Нэг бүс ба нэг зам" стратегийн төлөвлөгөө, "Хятад-Монгол-Оросын эдийн засгийн коридор" зэрэг сэдвүүд дээр төвлөрч, өмнөх хоёр удаагийн Экспогийн Хятад, Монголын эдийн засаг, худалдааны хөрөнгө оруулалтын боломж, сайхан орчныг суурь болж, оролцооны цар хүрээ нь Зүүн хойд Ази болон бүс нутгийн хамтын ажиллагаанд шилжин, "найз нөхдийн хүрээ" нь аажмаар өргөжиж, Монгол, Орос, Өмнөд Солонгос, Япон болон бусад орны төлөөлөгчид, бизнесийн төлөөлөгчид 40-өөс дээш хувийг эзлэх төлөвтэй байна. Хоёр дахь нь цаг үеэ олсон байдал. Энэхүү чуулга уулзалт нь "үйлчилгээний эдийн засаг ба худалдааны хөрөнгө оруулалт, үйлчилгээний хамтын ажиллагаа ба ашиг хожих" зарчмыг баримталж, хөрөнгө оруулалт татах, технологийг татах, мэдлэг чадварыг дээшлүүлэх чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж, хамтын ажиллагааны гэрээ байгуулах, хөрөнгө оруулалтын хэлэлцээрийн төслүүдийг эхлүүлж, холболтын болон мэргэжлийн вебсайтын урьдчилсан сурталчилгаа холболтыг хийж, "уулзалтын өмнө, уулзалтын дараа хамтран дайрах, онлайн болон оффлайн шугамуудыг ашиглах” хамтын ажиллагаа, чуулга уулзалтын үр дүн, цаг үеэ олсон байдлыг нэмэгдүүлэх юм.

МҮОНТВ-ийн сэтгүүлч Ц.Анхбаяр:   Монгол Улсын Засгийн газраас тус арга хэмжээнд хөрөнгө оруулалтын орчин, нөхцөл байдал, боломжийн хувьд ямар салбар чиглэлийг онцолж, ямар төсөл хөтөлбөрүүдийг танилцуулах гэж байгаа талаар товч мэдээлэл өгнө үү?

          Б.Баярсайхан газрын дарга: Монгол Улсын төр, засгаас хөдөө аж ахуй, хүнсний үйлдвэрлэл, хөнгөн болон хүнд үйлдвэрлэл, аялал жуулчлал, дэд бүтэц, эрчим хүч, мэдээллийн технологи зэрэг салбарт томоохон бүтээн байгуулалтыг хийхээс гадна байгаль орчинд ээлтэй дэвшилтэт техник, технологи болон нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх зорилтыг тавьж байна. Энэ удаагийн хуралд Засгийн газраас баталсан Монгол Улсын Хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөр болон Үйлдвэржилт 21:100 хөтөлбөрт багтсан хүнс, ХАА, хөнгөн үйлдвэр, уул уурхай, хүнд үйлдвэр, зам тээвэр, мэдээллийн технологийн салбарын томоохон 15 төслийг танилцуулах болно. Хурлын дараах “B2B” уулзалтаар бизнес эрхлэгчид эдгээр 15 төсөл болон хувийн хэвшлийн 56 гаруй төслүүдийн нарийвчилсан мэдээллийг авч, цаашид хамтран ажиллах түншээ олон, бизнесээ өргөжүүлж, харилцан ашигтай хамтран ажиллана хэмээн найдаж байна.